Cạnh tranh giữa các doanh nghiệp đang trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết. Vật lộn trong một thị trường chật chội, nơi các “ông lớn” đã chiếm lĩnh hầu hết thị phần khiến nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ rơi vào tình trạng cạnh tranh về giá, sao chép mô hình của người khác, và bị áp lực phải làm giống đối thủ để tồn tại.

Doanh nghiệp cần hướng đi khác biệt

Một câu hỏi đặt ra là: Liệu có cách nào để phát triển mà không cần phải “đánh nhau” với đối thủ?

Câu trả lời là có – và đó chính là Chiến lược Đại dương Xanh (Blue Ocean Strategy). Đây không phải là một xu hướng nhất thời, mà là một cách tiếp cận chiến lược hoàn toàn khác biệt – giúp bạn thoát khỏi thị trường đỏ lửa, tạo ra không gian thị trường mới, và phát triển một cách bền vững mà không cần cạnh tranh trực tiếp.

Chiến lược Đại dương xanh là gì?

Khái niệm Chiến lược Đại dương Xanh được phát triển bởi hai giáo sư W. Chan Kim và Renée Mauborgne từ trường INSEAD – một trong những trường kinh doanh hàng đầu thế giới. Theo họ, thế giới kinh doanh có thể được chia thành hai loại thị trường: đại dương đỏ và đại dương xanh.

• Đại dương đỏ là nơi các doanh nghiệp cạnh tranh khốc liệt trong một thị trường đã có sẵn. Ở đây, giới hạn ngành đã rõ ràng, ai cũng biết luật chơi là gì, và mục tiêu thường là giành giật thị phần từ tay đối thủ. Nhưng càng đông người chơi, cạnh tranh càng dữ dội – đến mức “nước nhuộm đỏ máu”, tức là lợi nhuận teo tóp dần vì phải liên tục hạ giá, chạy theo khuyến mãi, và tăng chi phí marketing.

• Trong khi đó, đại dương xanh là nơi doanh nghiệp tự tạo ra không gian thị trường mới – nơi chưa có đối thủ nào xuất hiện, và nhu cầu được tạo ra thay vì phải giành giật. Điều tuyệt vời là bạn không cần phải đánh nhau với ai cả, vì bạn là người tiên phong trong “địa hạt mới” đó.

Chiến lược này không phải lúc nào cũng yêu cầu bạn phát minh ra sản phẩm mới từ con số 0. Trong nhiều trường hợp, đại dương xanh được tạo ra bằng cách tái định nghĩa lại ranh giới ngành, hoặc kết hợp các yếu tố hiện có theo cách hoàn toàn mới, để mang đến giá trị vượt trội cho khách hàng..

Giải thích về Chiến lược đại dương xanh từ Harvard Business Review

Xem video Harvard Business Review thuộc Trường Kinh doanh Harvard – danh giá nhất thế giới giải thích về chiến lược Đại dương xanh

Ví dụ điển hình: Cirque du Soleil và sự đột phá không đối thủ

Một trong những ví dụ kinh điển nhất của Chiến lược Đại dương Xanh chính là Cirque du Soleil – công ty biểu diễn nghệ thuật đến từ Canada.

Vào những năm 1980, ngành xiếc đang trong giai đoạn suy thoái. Khán giả ngày càng ít hứng thú với những màn biểu diễn cũ kỹ, và chi phí vận hành (như nuôi dưỡng động vật, thuê nghệ sĩ ngôi sao) ngày càng tăng. Trong bối cảnh đó, Guy Laliberté – nhà sáng lập Cirque du Soleil – đã làm một điều không ai ngờ tới: tái định nghĩa lại trải nghiệm “xiếc”.

Thay vì cố gắng cạnh tranh với các rạp xiếc truyền thống, Cirque du Soleil đã:

• Loại bỏ những yếu tố tốn kém như động vật và các nghệ sĩ xiếc ngôi sao.

• Kết hợp tính nghệ thuật của nhà hát và sự kỳ ảo của sân khấu biểu diễn.

• Nâng tầm trải nghiệm, biến buổi diễn thành một tác phẩm nghệ thuật, hướng tới nhóm khách hàng hoàn toàn mới: người lớn có gu thẩm mỹ và sẵn sàng trả giá cao, thay vì trẻ em như trước kia.

Kết quả là gì? Cirque du Soleil không chỉ tồn tại – họ tạo ra một thị trường hoàn toàn mới, nơi không có đối thủ cạnh tranh. Và họ làm được điều đó mà không cần phải đánh nhau về giá hay quảng cáo ồ ạt. Đây chính là sức mạnh của chiến lược đại dương xanh

Vì sao doanh nghiệp nên chọn chiến lược đại dương xanh?

Là một chủ doanh nghiệp vừa vả nhỏ hoặc ban lãnh đạo các doanh nghiệp lớn, bạn có thể đang gặp phải nhiều thách thức quen thuộc:

• Ngân sách hạn chế, không đủ để chạy đua quảng cáo hay khuyến mãi như các “ông lớn”.

• Áp lực cạnh tranh giá, khiến lợi nhuận mỏng dính.

• Thiếu sự khác biệt, khó thu hút và giữ chân khách hàng trung thành.

Trong bối cảnh đó, Chiến lược Đại dương Xanh mang đến một lối đi hoàn toàn khác biệt và đầy tiềm năng. Dưới đây là những lý do vì sao bạn nên nghiêm túc xem xét hướng đi này:

Giá trị Chiến lược đại dương xanh mang lại

1. Tránh đối đầu trực tiếp: Thay vì lao vào cuộc chiến “ai rẻ hơn”, bạn có thể tạo ra một lối đi riêng, nơi khách hàng chọn bạn vì giá trị độc đáo, chứ không phải vì bạn giảm giá nhiều hơn đối thủ.

2. Tạo ra phân khúc khách hàng mới: Khi bạn định nghĩa lại sản phẩm hoặc dịch vụ theo một cách khác biệt, bạn sẽ thu hút những nhóm khách hàng mà đối thủ chưa từng nghĩ đến – giống như Cirque du Soleil đã làm với giới yêu nghệ thuật.

 3. Đổi mới giá trị – vừa tiết kiệm, vừa đột phá: Chiến lược Đại dương Xanh không yêu cầu bạn phải chi thật nhiều tiền. Trái lại, nó khuyến khích bạn loại bỏ những yếu tố không cần thiết, và chỉ tập trung vào những gì tạo nên giá trị thật sự cho khách hàng.

4. Tăng khả năng sinh lời dài hạn: Theo nghiên cứu của Kim & Mauborgne, các doanh nghiệp tạo ra đại dương xanh thường duy trì lợi thế trong 10–15 năm, vì đối thủ khó bắt chước một cách chính xác sự đổi mới về mô hình.

Doanh nghiệp vừa và nhỏ thường nhanh nhạy, dễ thay đổi và gần gũi với khách hàng hơn. Đây là lợi thế lớn để thử nghiệm mô hình mới, phát hiện cơ hội từ những điều nhỏ nhặt, và triển khai chiến lược đại dương xanh một cách linh hoạt.

Xem video Đàm Thế Ngọc chia sẻ về Chiến lược đại dương xanh

Làm thế nào để bắt đầu tạo đại dương xanh cho doanh nghiệp?

Bạn không cần là một tập đoàn lớn để áp dụng Chiến lược Đại dương Xanh. Với tư duy đúng đắn và sự quan sát tinh tế, ngay cả doanh nghiệp nhỏ cũng có thể tạo ra không gian thị trường mới. Dưới đây là các hành động cần làm, kèm theo ví dụ thực tế từ Airbnb – một trong những startup thành công nhất thế giới nhờ tư duy đại dương xanh:

Quan sát lại hành vi và nhu cầu khách hàng

Đừng vội nhìn đối thủ, hãy nhìn khách hàng trước. Họ đang mong chờ điều gì mà thị trường hiện tại chưa đáp ứng? Có nhu cầu nào chưa được thỏa mãn?

Airbnb đã làm gì?
Họ nhận thấy nhiều du khách muốn có trải nghiệm “địa phương”, sống như người bản xứ, chứ không chỉ là chỗ ngủ tiêu chuẩn như khách sạn. Đồng thời, rất nhiều người có phòng trống hoặc nhà trống không khai thác được. Airbnb kết nối hai nhu cầu này lại – tạo ra giá trị mới mà chưa ai làm.

Phân tích yếu tố cạnh tranh hiện tại và loại bỏ những yếu tố không cần thiết

Hãy xem lại thị trường bạn đang tham gia: điều gì đang được xem là “bắt buộc” nhưng thực ra không tạo ra giá trị? Hãy can đảm cắt bỏ.

Airbnb đã làm gì?
Họ không xây khách sạn, không cần đội ngũ lễ tân, không tốn chi phí quản lý tài sản. Tất cả những chi phí cố định đó đều bị loại bỏ – giúp mô hình linh hoạt, chi phí thấp nhưng vẫn hiệu quả.

Thêm yếu tố mới tạo khác biệt

Sau khi cắt bỏ, hãy nghĩ đến việc bổ sung yếu tố mới mang lại trải nghiệm vượt trội cho khách hàng.

Airbnb đã làm gì?
Họ tạo ra nền tảng cho phép người dùng đặt phòng dễ dàng, xem đánh giá từ cộng đồng, trò chuyện trực tiếp với chủ nhà và chọn chỗ ở theo phong cách riêng. Đây là những giá trị chưa từng có trong ngành lưu trú truyền thống.

Tấn công nhóm khách hàng chưa doanh nghiệp nào khai thác

Hãy hỏi: “Ai là nhóm khách hàng tiềm năng mà chưa ai phục vụ?” Chính những phân khúc này là nơi bạn có thể tạo ra đại dương xanh.

Airbnb đã làm gì?
Họ nhắm vào:

• Du khách muốn trải nghiệm mới, không thích khách sạn truyền thống.

• Chủ nhà muốn kiếm tiền từ tài sản nhàn rỗi.

Hai nhóm này trước đó không được bất kỳ khách sạn nào quan tâm, nhưng lại tạo nên thị trường hàng tỷ đô cho Airbnb.

Đổi mới không phải xa xỉ, mà là lựa chọn sống còn

Trong một thế giới mà mọi ngành nghề đều đang dần trở nên bão hòa, việc đổi mới không còn là lựa chọn xa xỉ, mà đã trở thành yếu tố sống còn đối với mỗi doanh nghiệp – đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ.

Chiến lược Đại dương Xanh mang đến một góc nhìn mới: không cần phải cạnh tranh, mà hãy tạo ra một sân chơi mới – nơi bạn là người dẫn đầu. Đó là cách để bạn không chỉ tồn tại, mà còn phát triển bền vững trong dài hạn.

Hãy bắt đầu từ việc đặt câu hỏi: “Khách hàng thực sự cần gì mà chưa ai cung cấp?” Và từ đó, bạn có thể tạo nên đại dương xanh của riêng mình.

Nếu bạn đã sẵn sàng để bước ra khỏi đại dương đỏ, thoát khỏi cạnh tranh khốc liệt và khám phá một hướng đi khác biệt – hãy ứng dụng Chiến lược Đại dương xanh.